Giữ đúng vai trò, thể hiện đúng vai trò?!

Trong Góc tản mạn, chuyện đời, chuyện nghề này, Tất Thành xin được chia sẻ với bạn một chút về câu truyện: giữ đúng vai trò, thể hiện đúng vai trò?! Câu truyện này được được các bậc cao nhân truyền lại. Bản thân tập thể Tất Thành và mỗi thành viên đều từng va vấp một hoặc vài vấn đề như này trong công việc, trong cuộc sống. Chính vì vậy, chúng tôi chia sẻ một vài góc nhìn, một vài lời bình. Biết đâu điều đó giúp được chút nào đó cho cuộc sống của mỗi người.

Truyện bắt đầu từ một câu nói trong bộ sách Tứ Thư. Trong sách có đoạn:

"Là vua. Hãy ra vua. Hoàn thành phận sự và trách nhiệm của mình.

Làm quan. Hãy ra quan. Hoàn thành đúng phận sự và trách nhiệm của mình.

Là dân. Hãy ra dân. Hoàn thành đúng phận sự và trách nhiệm của mình".

Bà một cách mở rộng thì có thể suy luận tiếp:

TRONG GIA ĐÌNH:

"Là bố mẹ. Hãy ra bố mẹ. Hãy hoàn thành phận sự và trách nhiệm của bố mẹ.

Làm con. Hãy ra con. Hoàn thành phận sự và trách nhiệm của bậc làm con.

Làm anh/chị. Hãy ra anh/chị. Hoàn thành phận sự và trách nhiệm của bậc làm anh/chị.

Làm em. Hãy ra em. Hoàn thành phận sự và trách nhiệm của bậc làm em."

TRONG CÔNG VIỆC

"Là sếp. Hãy ra sếp. Hãy hoàn thành phận sự và trách nhiệm của người làm sếp.

Làm quản lý. Hãy ra quản lý. Hãy hoàn thành phận sự và trách nhiệm của một người làm quản lý.

Làm nhân viên. Hãy ra nhân viên. Hãy hoàn thành phận sự và trách nhiệm của một người làm nhân viên."

Lời trong sách Tứ Thư của vĩ nhân Khổng tử do học trò Chu Hy viết lại thật hay, thật nhiều ý nghĩa sâu xa. Nếu ai chịu khó bình tâm suy nghĩ suy luận sẽ thấy đây là đỉnh cao của cách thức tổ chức xã hội, tổ chức gia đình, tổ chức công việc. Sao cho mọi thứ thực sự là chính nó. Bởi mỗi thành phần mà hoàn thành được đúng vai trò, trách nhiệm của mình đã là tuyệt vời rồi.

Tại sao ngày nay xã hội lại đảo điên. Bởi, mọi thứ không vận hành đúng theo trật tự vốn có của nó. Vua thì không ra vua. Quan không ra quan. Dân thì không ra dân. Cha mẹ không ra cha mẹ. Anh chị không ra anh chị. Em không ra em. Sếp không ra sếp. Quản lý không ra quản lý. Nhân viên không ra nhân viên. Vua không hoàn thành phận sự và trách nhiệm của vua. Quan không hoàn thành trách nhiệm và phận sự của quan. Dân không hoàn thành trách nhiệm và phận sự của dân. Cha mẹ không hoàn thành trách nhiệm và phận sự của cha mẹ. Anh chị không hoàn thành trách nhiệm và phận sự của anh chị. Em không hoàn thành trách nhiệm và phận sự của bậc làm em. Sếp không hoàn thành trách nhiệm và phận sự của sếp. Quản lý không hoàn thành trách nhiệm và phận sự của quản lý. Nhân viên không hoàn thành trách nhiệm và phận sự của nhân viên.

Thế họ làm gì?... Mỗi người họ toàn làm việc của người khác, toàn để ý việc của người khác, toàn yêu cầu người khác.... còn việc của mình, thuộc trách nhiệm và phận sự của mình thì họ chẳng làm. Họ để ý và tham gia quá nhiều vấn đề một cách không cần thiết. Vì vậy, họ chẳng chú tâm làm việc của mình. Họ đem sự thành bại của người khác ra để đánh giá, để bào chữa cho thất bại của những việc trong trách nhiệm và phận sự của bản thân. Vì họ không tập trung vào việc, phận sự của họ nên họ thường thất bại hoặc không phát huy hết được tiềm năng của bản thân vốn có.

Thiết kế website Tất Thành là một công ty. Chính vì vậy Tất Thành xin được chia sẻ, phân tích về hai chủ đề: Sếp - Quản lý - Nhân viên và Bố mẹ - Anh chị - Em để mọi người hiểu về nội dung trên nhất. Còn chủ đề Vua - Quan - Dân thì thiết kế website Tất Thành xin được phân tích trong một bài viết khác.

Bài học trên là một bài học hay. Có nhiều ý nghĩa. Vậy làm thế nào để bắt đầu hiểu và ứng dụng?

ĐẦU TIÊN: BẠN PHẢI HIỂU RÕ MÌNH LÀ AI, VAI TRÒ/PHẬN SỰ, TRÁCH NHIỆM CỦA MÌNH LÀ GÌ?

Bởi chỉ có hiểu rõ thì bạn mới có thể làm đúng, làm tốt được. Thường thì rất nhiều người không hiểu rõ điều này. Nên có nhiều khi làm với ý tốt nhưng lại sai vai trò/trách nhiệm dẫn đến làm việc không có hiệu quả hoặc phát sinh nhiều vấn đề.

"Là sếp. Hãy ra sếp". Là sếp tức là gì? Sếp là người có quyền lớn nhất và trách nhiệm lớn nhất trong một công ty, một tổ chức; người có quyền và trách nhiệm đưa ra những quyết định cuối cùng, quyết định sự tồn tại và phát triển của công ty, tổ chức. Và mỗi nhân viên, quản lý sẽ là người tham gia, có ảnh hưởng và chịu sự ảnh hưởng của mỗi quyết định ấy. Trong các bổn phận và trách nhiệm ý thì có những bổn phận và trách nhiệm:

• Đưa công ty, tổ chức ngày càng phát triển.
• Đưa đời sống vật chất (là chính) và tinh thần của những người làm việc trong công ty, tổ chức ngày càng được nâng cao.

Đó là những điều quan trọng nhất. Những thứ khác, cũng có vai trò nhưng không quan trọng bằng hai điều trên. Nếu không làm được hai điều như trên thì người làm sếp đã thất bại trên vai trò và trách nhiệm của mình. Còn bất kể có điều gì khác, nếu người làm sếp làm được hai điều trên thì đã hoàn thành trách nhiệm và sứ mệnh của một người làm sếp. Người làm sếp cần luôn suy nghĩ và tìm tòi con đường, cách thức để hiện thực hóa hai mục tiêu, sứ mệnh và trách nhiệm bên trên.

Vậy cấp quản lý là ai? Vai trò của họ là gì?. Mỗi một công ty, tổ chức thường gồm phòng ban, bộ phận, đội nhóm. Người đứng đầu đội nhóm ấy, thay mặt công ty, tổ chức làm việc và thực hiện vai trò, trách nhiệm đối với mỗi người trong từng đơn vị ấy.

• Vậy phải chăng người quản lý không được tham gia bất kỳ việc gì đối với các "quyền, vai trò, trách nhiệm của sếp"? Đúng, người quản lý là người cố vấn, bổ sung thông tin, chia sẻ góc nhìn để hỗ trợ sếp ra quyết định. Các quản lý có vai trò rất quan trọng. Có thể coi là máu, là trái tim của cơ thể, nhưng họ không thể quyết định thay trung ương là bộ óc.
• Thế quản lý phải chăng là bù nhìn? Không phải, không phải là bộ óc, nhưng là mạch máu, là trái tim, họ cũng có những vai trò nhất định. Và trong một mối quan hệ giữa người làm sếp và quản lý là một mối quan hệ cộng hưởng. Người quản lý đi theo định hướng, tính cách, quản điểm, góc nhìn, năng lực,... của người làm sếp để cùng phát triển song song với sự phát triển của tổ chức. Nếu các chiến lược, định hướng,... của người làm sếp không đưa "Đưa đời sống vật chất (là chính) và tinh thần của những người làm việc trong công ty, tổ chức ngày càng được nâng cao" thì rồi người quản lý ý cũng sẽ hoặc bắt buộc phải chuyển sang tổ chức khác. Thế nên, người làm sếp tưởng chừng có quyền lực "vô hạn" nhưng thực tế, họ cũng phải chịu trách nhiệm rất lớn. Mỗi quyết định đúng đắn của người làm sếp sẽ đưa tổ chức phát triển. Còn mỗi quyết định sai thì sẽ phá hủy hoặc làm suy yếu tổ chức đó. Và họ chính là người bị thiệt hại đầu tiên và trước tiên nhất. Sau đó là đến người khác.
• Người quản lý làm gì? Họ cần tìm hiểu và đi theo định hướng, chiến lược của người đứng đầu tổ chức (sếp). Họ sẽ là một mắt xích quan trọng để kết nối, phối hợp với nhân viên mình quản lý để thực hiện quyết định, hiện thực tầm nhìn, chiến lược, định hướng của người đứng đầu tổ chức.
• Họ được làm gì? Họ được quyết định trong bộ phận quản lý của họ và theo định hướng chung của tổ chức và sếp. Nếu khi họ đã hiện thực hóa nhiều quyết định, hướng đi của sếp mà không đạt kết quả khả quan thì họ có quyền rời bỏ tổ chức đó, rời bỏ vị sếp đó. Còn đúng là họ không có quyền quyết định như người làm sếp, người đứng đầu tổ chức. Bởi quyền hạn và trách nhiệm của mỗi người là khác nhau. Họ có thể cung cấp thêm thông tin, cung cấp theo góc nhìn, phân tích, đánh giá của bản thân để hỗ trợ người đứng đầu tổ chức đưa ra quyết định có tỷ lệ đúng cao hơn. Tại sao họ lại chỉ nên tham gia ở mức độ vừa phải như thế và phải tham gia? Vì họ cũng là một thành phần trong tổ chức. Họ được hưởng quyền lợi và chịu ảnh hưởng khi tổ chức phát triển hoặc suy yếu.

Nhân viên là ai? Họ cần làm gì để ra một người nhân viên "xịn", chuyên nghiệp. Họ cần làm gì để hoàn thành sứ mệnh và trách nhiệm của họ?

Xét về mặc cấp bậc thì đúng là nhân viên là vị trí thấp nhất trong một tổ chức, công ty. Tuy nhiên, mỗi người dù là nhân viên, quản lý hay sếp đều có sự mệnh và trách nhiệm của riêng họ. Quyền lợi, áp lực, trách nhiệm rủi ro cũng tương xứng tùy theo từng cấp độ.

Nhân viên không nên tham gia các việc, vấn đề không thuộc về trách nhiệm, vai trò của mình? Tại sao lại như vậy? Tôi cũng là một phần của công ty, của tổ chức cơ mà? Đúng, bạn là một phần của tổ chức, cũng tham gia ảnh hưởng đến sự tồn tại, phát triển hay suy vong của công ty, tổ chức mà bạn đang làm việc. Tuy nhiên, có những vấn đề thuộc vai trò và trách nhiệm của sếp, quản lý thì không nên tham gia, không nên đánh giá, bình phẩm. Tại sao? Bạn có giỏi như quản lý, giỏi như sếp không? @@. Bạn có nhiều trải nghiệm, trình độ và kiến thức như sếp, quản lý không? @@. Khi tổ chức, công ty phá sản hay vỡ nợ thì bạn có bị ảnh hưởng nhiều như sếp, quản lý không? Sự thực là không. Trong các tình huống xấu thì sếp sẽ là người chịu ảnh hưởng lớn nhất, sau đến quản lý. Vì vậy, sếp hay quản lý không thể để bạn quyết thay họ được.

Nhân viên ngoài việc có gắng hoàn thành tốt công việc của bản thân mình, trách nhiệm của mình. Nhân viên vẫn có thể tham gia cung cấp thông tin, cố vấn, chia sẻ góc nhìn để giúp quản lý có những quyết định đúng nhất, tốt nhất trong phòng, bộ phận của mình. Nhân viên cũng có thể cung cấp thông tin, cố vấn, chia sẻ góc nhìn để hỗ trợ sếp ra được những quyết định đúng nhất, tốt nhất, sáng suốt nhất cho công ty, tổ chức. Khi công ty phát triển thì bạn cũng được hưởng lợi một phần từ sự phát triển đó, tùy theo mức độ đóng góp của bạn và đánh giá của quản lý, sếp.

Vậy nhân viên cứ mãi là nhân viên à? Sự thực, người làm sếp tốt, giỏi không bao giờ cất nhắc người làm nhân viên chưa làm tốt việc, vai trò của nhân viên lên làm quản lý cả. Bởi việc ở cấp độ cá nhân, của nhân viên đó mà họ còn không hoàn thành tốt được thì làm sao họ có thể làm tốt công việc của quản lý được. Kiểu như phép cộng, phép trừ còn chưa làm được, chưa làm đúng lại muốn làm phép nhân, phép chia vậy. Cộng trừ còn không giỏi thì liệu có làm được nhân chia không? Tất nhiên là không. Nhân viên trước nhất cần làm tốt vai trò, trách nhiệm của nhân viên  đã.

Nhưng quản lý, sếp không đánh giá đúng năng lực của bạn? Chỉ có hai khả năng xảy ra. Một là đúng như bạn nói, năng lực của sếp, quản lý kém không đánh giá đúng năng lực của bạn. Thế thì bạn hãy tiếp tục cố gắng. Bởi có thể sự cố gắng, kết quả của bạn là có nhưng chưa đủ hoặc chưa đến thời điểm để được cất nhắc, ghi nhận. Còn nếu đã đủ, tất cả là do năng lực, nhận định của sếp, quản lý kém thôi :). Vậy thì tốt nhất là bạn nên chuyển sang công ty khác, tổ chức khác. Bạn có quyền đó mà. Trước khi chuyển, bạn nên cân nhắc những quyền lợi, tiềm năng và khó khăn ở công ty hiện tại và công ty khác để đưa ra quyết định sáng suốt nhất, tốt nhất cho bạn và tổ chức của bạn. Khả năng thứ hai là bạn đang đánh giá quá cao đóng góp, năng bản thân. Việc này bạn cần suy nghĩ kỹ.

Cũng giống như vậy. "Là bố mẹ.  Hãy ra bố mẹ". Bố mẹ là tấm gương cho con cái học tập, là người ươm mầm, chăm sóc để con cái trưởng thành và phát triển, sống tốt với bản thân, gia đình và xã hội. Nếu bố mẹ mà đầu trộm đuôi cướp, gian tà, ác độc,... thì sẽ hủy hoại cả một đời con trẻ. Những người đó phải thay đổi, nếu không họ không xứng đáng là bố mẹ, họ sẽ không hoàn thành đúng với bổn phận, trách nhiệm của một người làm cha làm mẹ.

Viết ra mới thấy là khá dài mới có thể diễn tả hết ý. Tất Thành sẽ tiếp tục chia sẻ với bạn trong một bài viết tiếp theo nhé!

Chúc bạn có một tuần mới vui vẻ, hạnh phúc!

Tác giả: Tatthanh-NB